Հայաստանի գյուղերի բոլոր համերը գալիս են «954 համ» գյուղատնտեսական հանգույց, որտեղից էլ ճանապարհվում են սպառողի մոտ։ Այս կոնցեպտի հեղինակը գյուղատնտես Դավիթ Դավթյանն է։ «954 համ» բրենդը շատերին է ծանոթ. այն մեկ կենտրոնում է համախմբում Հայաստանի հեռու և մոտ գյուղերի ամենահայտնի ու անհայտ գյուղմթերքը և հասցնում սպառողներին։
««954 համ»-ի անվան հիմքում Հայաստանի բոլոր 954 գյուղերն են։ Գաղափարը մշակել եմ երկու տարի։ Սկզբում համագործակցում էինք քիչ թվով ֆերմերների հետ, իսկ այժմ՝ մի քանի տասնյակ։ Մեխանիզմը պարզ է․ «954 համ»-ն ունի երեք կոմպոնենտ․ 1. Գյուղմթերքը հասնում է մեզ, տեսակավորվում և ուղարկվում սպառողին, 2. Գյուղմթերքը հասնում է մեզ, վերամշակվում՝ դառնալով ուտեստ, պահածո, 3. Իրականացվում է արտադրություն»,— նշում է Դավիթը։
Բիզնեսի սկզբում Դավիթը վարձակալել էր տարածք, վերանորոգել այն և հագեցրել որոշ սարքավորումներով։ Հենց այդ փուլում էլ ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի «Կայուն համայնքներ» ծրագրի աջակցությամբ Դավիթի կենտրոնին տրամադրվեցին սառնարաններ, վակումացնող սարք և չիր պատրաստող սարք, որոնք հնարավորություն տվեցին ընդլայնել բիզնեսն ու ավելի վստահ մտնել շուկա։
«Բիզնեսի մեծ ալիքը եկավ ՄԱԶԾ-ի հետ համագործակցությունից հետո։ Եթե չլիներ այդ աջակցությունը, ես իրական, լայնածավալ գործի մասին պատկերացում չէի ունենա։ ՄԱԶԾ-ի շնորհիվ ես սկսեցի բիզնեսս ավելի ամուր հիմքերի վրա»,— նշում է Դավիթն ու հավելում, որ իր գործունեությունը մեծ օգնություն է ֆերմերներին, քանի որ լուծում է ապրանքի իրացման խնդիրը, որը հատկապես սեզոնային շրջանում ֆերմերների հիմնական մտահոգություններից է։ Գործունեության մի քանի տարիների ընթացքում Դավիթը վերլուծել է, թե ինչպես պետք է ապահովել մթերումը, երբ և ինչքան։ Ֆերմերների հիմնական խնդիրը պահեստավորումն է, իսկ երբ արտադրության ծավալները մեծ են, պահեստավորման ճիշտ կազմակերպումը դառնում է առաջնային, քանի որ սխալ պայմանների դեպքում բերքը կարող է փչանալ։
«Եթե չունենայի սառնարաններ, չէի կարողանա երկար ժամանակ պահել ապրանքը, հատկապես շոգ եղանակին, երբ այն արագ է փչանում և կորցնում վաճառքի տեսքը։ «Կայուն համայնքներ» ծրագիրը դարձավ «954 համ»-ի շարժիչ ուժը՝ մի քանի անգամ արագացնելով զարգացման գործընթացը»,— կարևորում է Դավիթը։
«954 համ»-ի հետ համագործակցող ֆերմերներն արդեն գիտեն, որ իրենց արտադրանքը իրացման խնդիր չի ունենալու։ Օրինակ, ազնվամորու դեպքում այն երկար պահեստավորելն անհնար է, և անհրաժեշտ է արագ վաճառել։ Սառնարանները հնարավորություն են տալիս չվաճառված քանակությունը սառեցնել ու պահեստավորել հետագա իրացման համար։
««954 համ»-ն այն քիչ բիզնեսներից է, որը չունի վաճառքի խնդիր, այլ՝ վաճառքները որակով կազմակերպելու խնդիր՝ լոգիստիկ մարտահրավեր, որի լուծման համար մեծ ներդրումներ են անհրաժեշտ։ Օրինակ, կարտոֆիլի դեպքում այն դաշտից հավաքելուց հետո տեղափոխվում է Մեյմանդարի շուկա, որտեղ վաճառվում է կիլոգրամը 140 դրամով։ Շատ դեպքերում ֆերմերներն այն վաճառում են իրար միջև, ինչի հետևանքով արժեքը փոխվում է՝ դառնալով 180 դրամ։ Այնուհետև վերավաճառողները գնում են այն և բերում քաղաք, որտեղ կարտոֆիլը վաճառվում է 250 դրամով։ Այս դեպքում դժգոհ են բոլոր կողմերը, քանի որ ապրանքը ձեռքից ձեռք է անցնում, գինը փոփոխվում է, և այն օրերով տարբեր տեղերում պահվելով՝ կորցնում է թարմությունը։ «954 համ»-ում մենք մթերում ենք նույն կարտոֆիլը 150 դրամով, տեսակավորում և թարմ վիճակում վաճառում 250 դրամով։ Չվաճառված մնացորդից պատրաստում ենք պյուրե կամ սառեցրած ֆրի»,— նշում է Դավիթը։
